Epilepsja u osób starszych

Padaczka (epilepsja) jest jedną z chorób neurologicznych, której przyczyną są zaburzenia prawidłowej czynności mózgu. Zapadają na nią najczęściej dzieci w pierwszej dekadzie swojego życia i osoby starsze. Największa zachorowalność na padaczkę występuje w grupie osób po 65 rż. Wzrost zachorowalności na padaczkę wiąże się ze wzrostem częstości chorób naczyniowych u osób w podeszłym wieku. Szacuje się, że na epilepsję choruje ok. 50 mln ludzi na świecie.

Przyczyny epilepsji u osób starszych:

  • Napady padaczkowe mogą być pierwszym objawem udaru mózgu. Występują w ciągu pierwszych 14 dni przed wystąpieniem udaru u 3-5% pacjentów. Napady padaczkowe mogą wystąpić również po okresie ostrym udaru a ich ryzyko wzrastać w kolejnych latach od wystąpienia udaru. Padaczka o podłożu naczyniowym u osób starszych ma łagodny przebieg. Najczęściej objawia się drgawkami. Mogą również wystąpić stany podgorączkowe lub stany padaczkowe bezdrgawkowe.
  • 6% przyczyn epilepsji u osób starszych stanowią choroby zwyrodnieniowe mózgu, np. Alzheimer.
  • Urazy czaszkowo-mózgowe. W tym przypadku padaczka może pojawić się w okresie od 1 miesiąca do 2 lat po urazie głowy. Wcześniejsza reakcja drgawkowa, która pojawia się w ciągu kilku godzin od urazu nie musi zapowiadać padaczki.
  • Guzy mózgu (oraz przerzuty do mózgu) stanowią 15% wszystkich przyczyn padaczek u osób starszych. Najczęściej są to guzy wolno rosnące, naciekające lub uciskające korę mózgową. Guzy wywołujące epilepsję usytuowane są w płacie czołowym i skroniowym.
  • SM, stwardnienie rozsiane
  • zaburzenia toksyczno-metaboliczne, w tym zaburzenia hormonalne. Najczęściej występują u osób nadużywających alkohol, chorych na cukrzycę, mocznicę, nadczynność tarczycy.
  • Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego na skutek bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia mózgu.

Rodzaje napadów padaczkowych u osób starszych:

U osób starszych są to najczęściej napady częściowe, rzadziej wtórne uogólnione.

  • napady częściowe złożone przebiegające z zaburzeniami świadomości lub jej utratą
  • napady częściowe proste przebiegające bez zaburzeń świadomości
  • kliniczna manifestacja napadów padaczkowych, czyli okresowe zaburzenia świadomości, brak reakcji na bodźce zewnętrzne, znieruchomienie poprzedzone zawrotami głowy lub oszołomieniem. Rzadziej występują mimowolne ruchy kończyn
  • napady uogólnione toniczno-kloniczne, inaczej zwane napadem dużym. Jest to napad składający się z kilku faz.

Fazy napadu uogólnionego u podopiecznego:

  1. Podopieczny traci przytomność i upada na ziemię
  2. Podopieczny ma zgięte łokcie i wyprostowane kończyny dolne
  3. Występuje szczękościsk
  4. Źrenice są szerokie
  5. Oddech zostaje wstrzymany – występuje sinica
  6. Najpierw występują drżenia a następnie wstrząsy całego ciała
  7. Podopieczny ma gałki oczne skierowane ku górze
  8. Możliwe jest przegryzienie języka
  9. Czynność serca jest przyspieszona
  10. Podopieczny zaczyna ponownie oddychać po upływie 1-2 min

Podopieczny po napadzie może być senny, skołowany i występują u niego bóle głowy.

Czynniki wpływające na wystąpienie ataku padaczki:

  • nagłe odstawienie leków
  • nieregularne przyjmowanie lekarstw
  • przemęczenie
  • stres
  • silne emocje
  • duży wysiłek fizyczny
  • błyski świetlne
  • wahania hormonalne u kobiet
  • picie alkoholu
  • herbata, kawa

Napady padaczkowe u osób starszych mogą być często mylone z omdleniami, przemijającymi okresami niedokrwiennymi mózgu, zaburzeniami rytmu serca, zaburzeniami metabolicznymi (hipoglikemia, hiperglikemia), wahaniami ciśnienia tętniczego.

Jak powinna zachowywać się opiekunka w czasie ataku padaczki u podopiecznego?

  1. Zachować spokój,
  2. umieścić podopiecznego w bezpiecznym miejscu, uważać aby podopieczny nie zrobił sobie nic w głowę. Można podłożyć pod głowę poduszkę lub zrolowany koc,
  3. ułożyć podopiecznego w pozycji bocznej ustalonej co udrożni drogi oddechowe,
  4. poczekać aż napad minie. Należy kontrolować czas trwania napadu,
  5. Po napadzie pozwolić podopiecznemu usnąć.

Nie należy!

  • wkładać podopiecznemu czegokolwiek między zęby
  • otwierać zaciśniętych szczęk
  • krzyczeć, tarmosić
  • cucić wodą
  • krępować ruchów ani siłą powstrzymywać ruchów rąk i nóg
  • budzić po napadzie

Należy wezwać pogotowie w przypadku, kiedy atak trwa dłużej niż 5 min lub w przypadku występowania napadów gromadnych. Pogotowie jest konieczne także w sytuacji kiedy podopieczny nie odzyskuje świadomości.