Padaczka (epilepsja) jest jedną z chorób neurologicznych, której przyczyną są zaburzenia prawidłowej czynności mózgu. Zapadają na nią najczęściej dzieci w pierwszej dekadzie swojego życia i osoby starsze. Największa zachorowalność na padaczkę występuje w grupie osób po 65 rż. Wzrost zachorowalności na padaczkę wiąże się ze wzrostem częstości chorób naczyniowych u osób w podeszłym wieku. Szacuje się, że na epilepsję choruje ok. 50 mln ludzi na świecie.
Przyczyny epilepsji u osób starszych:
- Napady padaczkowe mogą być pierwszym objawem udaru mózgu. Występują w ciągu pierwszych 14 dni przed wystąpieniem udaru u 3-5% pacjentów. Napady padaczkowe mogą wystąpić również po okresie ostrym udaru a ich ryzyko wzrastać w kolejnych latach od wystąpienia udaru. Padaczka o podłożu naczyniowym u osób starszych ma łagodny przebieg. Najczęściej objawia się drgawkami. Mogą również wystąpić stany podgorączkowe lub stany padaczkowe bezdrgawkowe.
- 6% przyczyn epilepsji u osób starszych stanowią choroby zwyrodnieniowe mózgu, np. Alzheimer.
- Urazy czaszkowo-mózgowe. W tym przypadku padaczka może pojawić się w okresie od 1 miesiąca do 2 lat po urazie głowy. Wcześniejsza reakcja drgawkowa, która pojawia się w ciągu kilku godzin od urazu nie musi zapowiadać padaczki.
- Guzy mózgu (oraz przerzuty do mózgu) stanowią 15% wszystkich przyczyn padaczek u osób starszych. Najczęściej są to guzy wolno rosnące, naciekające lub uciskające korę mózgową. Guzy wywołujące epilepsję usytuowane są w płacie czołowym i skroniowym.
- SM, stwardnienie rozsiane
- zaburzenia toksyczno-metaboliczne, w tym zaburzenia hormonalne. Najczęściej występują u osób nadużywających alkohol, chorych na cukrzycę, mocznicę, nadczynność tarczycy.
- Zakażenia ośrodkowego układu nerwowego na skutek bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia mózgu.
Rodzaje napadów padaczkowych u osób starszych:
U osób starszych są to najczęściej napady częściowe, rzadziej wtórne uogólnione.
- napady częściowe złożone przebiegające z zaburzeniami świadomości lub jej utratą
- napady częściowe proste przebiegające bez zaburzeń świadomości
- kliniczna manifestacja napadów padaczkowych, czyli okresowe zaburzenia świadomości, brak reakcji na bodźce zewnętrzne, znieruchomienie poprzedzone zawrotami głowy lub oszołomieniem. Rzadziej występują mimowolne ruchy kończyn
- napady uogólnione toniczno-kloniczne, inaczej zwane napadem dużym. Jest to napad składający się z kilku faz.
Fazy napadu uogólnionego u podopiecznego:
- Podopieczny traci przytomność i upada na ziemię
- Podopieczny ma zgięte łokcie i wyprostowane kończyny dolne
- Występuje szczękościsk
- Źrenice są szerokie
- Oddech zostaje wstrzymany – występuje sinica
- Najpierw występują drżenia a następnie wstrząsy całego ciała
- Podopieczny ma gałki oczne skierowane ku górze
- Możliwe jest przegryzienie języka
- Czynność serca jest przyspieszona
- Podopieczny zaczyna ponownie oddychać po upływie 1-2 min
Podopieczny po napadzie może być senny, skołowany i występują u niego bóle głowy.
Czynniki wpływające na wystąpienie ataku padaczki:
- nagłe odstawienie leków
- nieregularne przyjmowanie lekarstw
- przemęczenie
- stres
- silne emocje
- duży wysiłek fizyczny
- błyski świetlne
- wahania hormonalne u kobiet
- picie alkoholu
- herbata, kawa
Napady padaczkowe u osób starszych mogą być często mylone z omdleniami, przemijającymi okresami niedokrwiennymi mózgu, zaburzeniami rytmu serca, zaburzeniami metabolicznymi (hipoglikemia, hiperglikemia), wahaniami ciśnienia tętniczego.
Jak powinna zachowywać się opiekunka w czasie ataku padaczki u podopiecznego?
- Zachować spokój,
- umieścić podopiecznego w bezpiecznym miejscu, uważać aby podopieczny nie zrobił sobie nic w głowę. Można podłożyć pod głowę poduszkę lub zrolowany koc,
- ułożyć podopiecznego w pozycji bocznej ustalonej co udrożni drogi oddechowe,
- poczekać aż napad minie. Należy kontrolować czas trwania napadu,
- Po napadzie pozwolić podopiecznemu usnąć.
Nie należy!
- wkładać podopiecznemu czegokolwiek między zęby
- otwierać zaciśniętych szczęk
- krzyczeć, tarmosić
- cucić wodą
- krępować ruchów ani siłą powstrzymywać ruchów rąk i nóg
- budzić po napadzie
Należy wezwać pogotowie w przypadku, kiedy atak trwa dłużej niż 5 min lub w przypadku występowania napadów gromadnych. Pogotowie jest konieczne także w sytuacji kiedy podopieczny nie odzyskuje świadomości.
